بانوی سالم- تغذیه و سرطان
تغذیه و شیمی درمانی (قسمت اول ، نکات کلی)

حذف تصاویر و رنگ‌ها

اولین سوالی که یک بیمار مبتلا به سرطان و به خصوص سرطان سینه از ما می پرسد این است که چه غذ ایی در طول شیمی درمانی نباید بخورم، چرا نباید بخورم و چه غذایی را اگر بخورم برایم مفید است. بیماران وقتی وارد روند شیمی درمانی می شوند عوارض شیمی درمانی بالطبع برای آنها پیش می آید و می تواند باعث سوالات بیشتر بیماران در این زمینه بشود. کسی که شیمی درمانی را آغاز می کند اولین نکته ای که درباره آن وجود دارد این است که گلوبول های سفیدش تغییراتی می کند. یکی از سوالاتی که خیلی از بیماران از ما می پرسند این است که آیا رژیم غذایی ای وجود دارد که بتواند گلوبول سفیدش را با آن کنترل کند . آیا ماده غذایی ای هست که بتواند مثلا پلاکت های خون او را تحت تاثیر قرار دهد .
تحقیقاتی که در این باره انجام شده نشان می دهد با تغییر رژیم غذایی چندان نمی توان تاثیری در فعالیت گلوبولها در این افراد داشت اما در باره پروتئین ها می توان کارهایی انجام داد که تا حدودی می تواند در بحث سلول سازی تغییراتی ایجاد کند. یکی از مسائل مهمی که در اولین جلسات شیمی درمانی باید به بیماران آموزش دهیم این است که بهداشت مواد غذایی دریافتی شان را باید بسیار رعایت کنند .

  خیلی از بیماران از ما می پرسند آیا می توانم از سبزی استفاده کنم. آیا می توانم شیر فله ای و یا تخم مرغ بخورم. توصیه بر این است که حتی الامکان محصولاتی مانند سبزیجات که خام است کاملا شستشو و گند زدایی شوند تا مشکلی از لحاظ بهداشت نداشته باشد. به طور کلی مواد غذایی مانند گوشتهایی که حالت چرخ کرده دارد و در رستوران ها سرو می شود برای این افراد توصیه نمی شود .
در شیمی درمانی هایی که گلوبول سفید بیمار زیر 500 است خوردن سبزیجات خام اصلا ممنوع است. مهم ترین نکته این است که سبزی ها به طور کامل شسته شود. البته باید گلوبول سفید بیمار را چک کرد اگر میزان آن زیر 500 باشد عملا میوه های خام را هم محدود می کنیم به لحاظ اینکه هورمون ها و آفت کش هایی که در برخی میوه ها استفاده می کنند می تواند باعث تشدید اختلال در گلولول سفید بیمار شود .

 بحثی که در سرطان ها وجود دارد بحث "پروبیوتیک ها" است. واژه پروبیوتیک در زبان یونانی به معنای "مفید برای حیات" است. بیماری که در حال شیمی درمانی است بالطبع وقتی سلول های سالم بدنش را از دست می دهد جمعیت باکتر ی های روده اش دستخوش تغییراتی می شود و آن باکتری هایی که ما به آنها پروبیوتیک می گوییم را از دست می دهد.

از دست دادن پروبیوتیک می تواند زمینه ساز التهاب و ترشحات التهابی در بدن باشد و در عوارضی مانند تهوع و بسیاری از عوارض گوارشی دیگر در بیمار موثر واقع شود. توصیه های که ما به بیمار در طول شیمی درمانی داریم این است که ترجیحا از محصولات پروبیوتیکی در رژیم غذایی شان استفاده کنند . حتی بعضی از مطالعات توصیه می کنند مکمل های پروبیوتیک در این افراد می تواند استفاده شود. متاسفانه محصولات پروبیوتیک در ایران چندان تنوع ندارد فقط لبنیات پروبیوتیک در بازار غذای ایران وجود دارد. ضمن اینکه جمعیت باکتری این غذاها هم در مقایسه با استاندارد جهانی بسیار کم است. اما باز هم مصرف آن بهتر از مصرف نکردنش است .

توصیه بسیار زیاد می شود که در طول شیمی درمانی تغدیه از ابتدا نقش بسیار مهمی دارد. در بیماران سرطان سینه ترکیباتی که در میوه ها و سبزی ها وجود دارد در بهبود و عدم تشدید بیماری می تواند موثر واقع شود. ترکیباتی که در زردچوبه وجود دارد می تواند به این افراد بسیار کمک کند، چرا که نقش آنتی اکسیدانی دارد .

خیلی از بیماران از ما می پرسند که من می توانم از ترکیبات کافئینه مانند قهوه، نسکافه و چای استفاده کنم. توصیه ای که ما به بیماران سرطان سینه ای داریم این است که حتی الامکان تا جایی که می توانید از ترکیبات کافئینه استفاده نکنید. اما اگر از چای می کنید چای سبز را جایگزین آن کنید. به لحاظ اینکه ترکیبات آنتی اکسیدان در آن وجود دارد. یا اگر چای میل می کنید کم رنگ باشد. این موضوع ثابت شده که کافئین می تواند زمینه ای برای رشد سلولهای سرطانی در بیماران سرطانی باشد. البته برخی مطالعات چنین موضوعی را رد کرده اند، اما به طور کلی خیالمان آسوده تر است که این موضوع را به بیمارمان آموزش دهیم که حتی الامکان از ترکیبات کافئینه در رژیم غذایی اش استفاده نکند .

مساله مهمی که برخی از بیماران از ما می پرسند این است که مثلا شنیده ایم گریپ فروت می تواند اثر دوز داروهای ما را بیشتر کند. در حالی که ما مصرف این میوه را در بیمارانی که شیمی درمانی می کنند کلا حذف می کنیم. این میوه می تواند بر آنزیم ها اثر بگذارد و باعث تغیییرات ژنتیک در داروها شود .

در طول شیمی درمانی ممکن است افراد دچار افزایش وزن شود. به خصوص بیمارانی که به دلیل تهوع وعده های غذایی شان را زیاد می کنند و درعین حال در هر وعده میزان کمی غذا می خورند و می گویند حال بهتری دارند ممکن است دچار این حالت شوند . مصرف غذاهای چرب و نشاسته ای و غذاهایی که نمکشان زیاداست باید محدود شود . زیرا این بیماران در حال استفاده از دگزامتازون و کورتون در طول درمان هستند .
مسله مهمی اکه وجود دارد این است که در شیمی درمانی ها باید به قند بیمار توجه کنیم. اکثر بیمارانی که شیمی درمانی می کنند به لحاظ استرسی که به آنها وارد می شود گلیکوژن کبدشان افزایش پیدا می کند. ضمن اینکه دارو هایی برای کاهش تهوع بیمار استفاده می شود که باعث افزایش گلوکز بیمار می شود. بنابراین بسیار توصیه می شود در رژیم غذایی بیمار مصرف مواد غذایی مانند بیسکوییت ها شکر، تافی، سوهان و گز و حتی مصرف آبمیوه هم باید کمتر باشد. اغلب موارد می گوییم میوه را مصرف کنند بهتر از آب میوه است در ضمن حتما باید در رژیم غذایی بیماران باید از فلفل دلمه ای، چای سبز و خانواده کلم و به ویژه بروکلی و زردچوبه استفاده شود .
دارند که برای هریک از اینها می توان توصیه هایی داشت .
یک سری از مواد غذایی وجود دارد که در 72 ساعت بعد از تزریق بیمار به آنها بی میل است. تنفر از گوشت قرمز بسیار در این بیماران رایج است. اصرار نکنید که پروتئین بدنشان از گوشت قرمز باشد. مواد غذایی چرب و سرخ کردنی حذف شود. در سه روز اول مواد غذایی ای که ادویه دارند حالشان را بدتر می کند. مواد غذایی ای که بوهای تند مانند سیر و پیاز داغ دارند به ویژه در سه روز اول باید حذف شود. چون می تواند تهوع و استفراغ را حذف کنند. ماست، حبوبات و غلات می تواند مفید باشد. این افراد تمایل زیادی به خوردن پوره جات می توانند داشته باشند . مانند پوره سیب زمینی و هویج. در سه روز اول اصرار نداریم بیمار غذای جامد بخورد . چون نمی تواند از آنها استفاده کند .
هر چقدر بیمار توانست اب بخورد بهتر است. البته درجه حرارت داغ و یا گرم تهوع را تشدید می کند. آب هر چقدر خنک تر و به شکل یخ در بهشت باشد برای بیمار بهتر و قابل تحمل تر ااست و تهوع را کم می کند. با در نظر گرفتن اقتصاد بیمار ، می توانیم به او آب هویج، شیر عسل، شیر انبه میلک شیک ها توصیه کنیم. زیرا بی اشتهایی آنها را رفع می کند. مصرف ژله به لحاظ پروتئین هایی که دارد به ویژه اگر میوه به آن اضافه کنیم می تواند به دریافت پروتئین ها کمک کند .
یکی از راه های افزایش پروتئین استفاده از شیر خشک در رژیم غذایی بیماران است. شیر خشک شماره یک که مثلا در ماست و شیرش و یا به صورت خالی استفاده کرد. در طول روز می توان سه تا چهار قاشق شیرخشک در رژیم غذایی بییمار در نظر گرفت .مصرف سفیده تخم مرغ نیز بالطبع می تواند در این بیماران مفید واقع شود . حتما روزانه یک تا دو عدد سفیده تخم مرغ را در رژیم غذایی این بیماران لحاظ می کنیم. بهتر است به جای گوشت قرمز از گوشت سفید در رژی غذایی این بیماران استفاده شود. زیرا اسیدهای اشباع چربی که در گوشت قرمز وجود دارد عامل کارسینوژن به خصوص در سرطان پستان محسوب می شود. بسیاری از پزشکان می گویند گوشت قرمز زیاد مصرف کن. در حالی که باید گفت گوشت قرمز حداکثر 60 تا 90 گرم در روز یعنی به اندازه سه تکه گوشت خورشتی استفاده شود، بقیه نیاز بدن باید از طریق گوشت مرغ تامین شود. اگر بیمار توانست تحمل کند از رژیم غذایی ماهی هم در رژیم غذایی اش استفاده می کنیم. توصیه می کنیم بیمار حتما یه پیاله عدسی یا لوبیا در کنار غذایی که می خورد استفاده کند .
پوره سیب زمینی و نان های سبوس دار در این بیماران بسیار مفید است. بهتر از قبل از خواب میان وعده مختصری که حاوی نان سوخاری و یا نشاسته است استفاده کنند که برایشان بسیار مفید است. به جای سه وعده غذای پر حجم شش وعده غذای کم حجم استفاده کند. عملا غذایی که می خورند خنک باشد مثلا پلو خورشت که داغ است، حالشان را بدتر می کند.

نویسنده : دکتر میترا زراتی متخصص تغذیه و عضو هیئت علمی دانگاه شهید بهشتی

نشانی مطلب در وبگاه بانوی سالم:
http://banuyesalem.ir/find-1.135.37.fa.html
برگشت به اصل مطلب